Olimpiada statystyczna jest olimpiadą interdyscyplinarną. Jej celem jest upowszechnianie wiedzy i rozwijanie umiejętności z zakresu statystyki w obszarze analiz społeczno-gospodarczych z wykorzystaniem narzędzi informatycznych oraz stymulowanie aktywności w zakresie kompetencji interpersonalnych młodzieży szkół ponadgimnazjalnych.
Cele szczegółowe
- rozwijanie myślenia analitycznego oraz umiejętności poszukiwania informacji, ich analizy i interpretacji,
- zwiększenie zainteresowania metodami ilościowymi w analizach ekonomiczno-społecznych,
- zwiększenie zainteresowania przemianami społeczno-gospodarczymi w Polsce
- doskonalenie umiejętności racjonalnego podejmowania decyzji w życiu zawodowym, społecznym i prywatnym,
- promocja kierunków studiów obejmujących statystykę i inne przedmioty o charakterze ilościowym,
- poszerzenie współdziałania środowiska akademickiego i nauczycieli szkół ponadgimnazjalnych w zakresie kształcenia młodzieży uzdolnionej.
Zakres tematyczny
Zakres tematyczny olimpiady jest zgodny z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 30 sierpnia 2012 r. poz. 977 z póź.zm.) oraz z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. z 17 lutego 2012 r. poz. 184 z póź.zm.). Program, ujęty w sześć obszarów tematycznych, jest skorelowany z wybranymi zagadnieniami zawartymi w podstawie programowej następujących przedmiotów: matematyka, informatyka, statystyka, ekonomia, przedsiębiorczość, geografia i przyroda. Od uczestników zawodów szkolnych (I stopnia) wymagany jest zakres i poziom wiedzy oraz umiejętności wystarczający do uzyskania oceny bardzo dobrej podczas sprawdzianów i innych form sprawdzania wiedzy i umiejętności obejmujących zagadnienia ujęte w poniższych obszarach tematycznych w trakcie nauki przedmiotów szkolnych wymienionych powyżej. Od uczestników zawodów okręgowych (II stopnia|) wymagany jest zakres i poziom wiedzy oraz umiejętności pozwalający na uzyskanie oceny celującej podczas sprawdzianów i innych form sprawdzania wiedzy i umiejętności obejmujących zagadnienia ujęte w poniższych obszarach tematycznych w trakcie nauki przedmiotów szkolnych wymienionych powyżej. Uczniowie biorący udział w olimpiadzie na etapie centralnym (zawody III stopnia) powinni wykazać się wiedzą i umiejętnościami z zakresu tych przedmiotów wykraczającymi poza podstawę programową dla szkół ponadgimnazjalnych.
Obszary tematyczne
Przedmiot, metody i organizacja badań statystycznych
Organizacja statystyki publicznej. Badania statystyczne. Etapy badania i rodzaje badań statystycznych. Wyszukiwanie, gromadzenie, selekcjonowanie, korzystanie z różnych źródeł i sposobów zdobywania oraz przetwarzanie i wykorzystywanie informacji statystycznych (publikacje i bazy danych statystycznych statystyki publicznej).
Analiza struktury, współzależności oraz dynamiki zjawisk masowych
Prezentacja graficzna i tabelaryczna danych. Miary dla danych indywidualnych i pogrupowanych: średnia arytmetyczna, średnia geometryczna, średnia harmoniczna, kwantyle w tym: mediana, dominanta, wariancja i odchylenie standardowe, odchylenie przeciętne, klasyczny współczynnik zmienności, rozstęp, rozstęp ćwiartkowy, odchylenie ćwiartkowe, pozycyjny współczynnik zmienności, współczynniki asymetrii, kurtoza. Współczynnik korelacji Pearsona i współczynnik rang Spearmana. Przyrosty absolutne i względne. Indeksy łańcuchowe i o stałej podstawie, średni indeks zmian.
Podstawy rachunku prawdopodobieństwa
Klasyczna definicja prawdopodobieństwa; prawdopodobieństwo warunkowe; prawdopodobieństwo całkowite; pojęcia kombinatoryczne: permutacja, kombinacja, wariacja, wariacja z powtórzeniami; zastosowanie kombinatoryki do obliczania prawdopodobieństwa zdarzeń; schemat Bernoulliego, zmienna losowa skokowa, wartość oczekiwana i wariancja zmiennej losowej skokowej.
Rynek. Gospodarka. Przedsiębiorstwo
Rynek i jego elementy. Równowaga gospodarcza. Dochody i wydatki państwa. Deficyt budżetowy. Dług publiczny. Inflacja. Zmiany w gospodarce. Globalizacja gospodarki. Rynek pieniężny. Rynek kapitałowy. Rynek walutowy. Podatki. Bezrobocie. Podmioty gospodarcze. Analiza sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstw. Wynagrodzenia pracowników.
Przemiany społeczno-gospodarcze w Polsce i na świecie
Współczesne problemy demograficzne i społeczne świata. Zróżnicowanie gospodarcze świata. Wskaźniki rozwoju społecznego i gospodarczego: współczynniki urodzeń, zgonów, dzietności, feminizacji i maskulinizacji, przyrostu naturalnego, przyrostu rzeczywistego, średnia długość trwania życia, struktura wiekowa ludności, wskaźnik gęstości zaludnienia, wskaźnik urbanizacji, wskaźnik dynamiki zmian ludności, współczynnik aktywności zawodowej, stopa bezrobocia. Klasyfikacja państw świata z uwzględnieniem PKB, PKB per capita i HDI. Ludność świata. Działalność gospodarcza na świecie: zasoby naturalne, rolnictwo, przemysł, usługi, eksport i import. Geografia Polski: zagadnienia ludnościowe, środowisko przyrodnicze i działalność gospodarcza.
Struktura społeczna. Struktura klasowo-warstwowa polskiego społeczeństwa. Wskaźniki nierówności społecznych w Polsce, wykluczenia społecznego, wykluczenia cyfrowego. Przemiany polityczne i społeczno-gospodarcze po 1989 r. (w tym zmiany PKB, PKB per capita i inflacji). Samorząd terytorialny w Polsce: charakterystyki ilościowe samorządności w Polsce, struktura samorządu w Polsce, analiza dochodów i wydatków. Polska w Unii Europejskiej: charakterystyki ilościowe Unii Europejskiej dotyczące ludności.
Technologia, przyroda, nauki o zdrowiu
Opracowywanie informacji statystycznych za pomocą komputera, z wykorzystaniem arkuszy kalkulacyjnych (Excel). Sposoby gromadzenia danych. Nośniki danych i ich pojemności. Wzrost zasobów danych w świecie.
Występowanie chorób cywilizacyjnych w Polsce i na świecie. Ochrona przyrody i środowiska. Problemy ekologiczne na świecie. Zmiany środowiska naturalnego w wyniku działalności gospodarczej. Współczesne zagrożenia związane z rozwojem gospodarczym.
Zdrowie a długość trwania życia. Epidemie – najważniejsze współczesne zagrożenia.
